Het luchtruim boven Nederland is de laatste tientallen jaren steeds drukker geworden. We pakken vaker het vliegtuig voor vakantie of werk. Een nieuwe indeling van het luchtruim is nodig om vliegroutes korter en duurzamer te maken. Dat zorgt ervoor dat in Nederland minder uitstoot is van schadelijke stoffen en dat minder mensen die in de buurt van luchthavens en vliegroutes wonen last hebben van geluidsoverlast. Daarnaast heeft de Koninklijke Luchtmacht behoefte aan een groter oefengebied voor de nieuwe jachtvliegtuigen.

Vijf partners werken in het programma Luchtruimherziening samen om het luchtruim klaar te maken voor de toekomst:

• Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW)
• Ministerie van Defensie
• Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL)
• Koninklijke Luchtmacht
• Eurocontrol/Maastricht Upper Area Control Centre (MUAC)

Doelen
De Rijksoverheid en de organisaties voor luchtverkeersleiding maken samen een nieuwe indeling van het luchtruim. Daarin leggen zij vast wie wanneer en waar vliegt. De luchtruimherziening heeft drie doelen:

• Het eerste doel gaat over een efficiënter gebruik en beheer van het luchtruim voor alle luchtruimgebruikers.
• Het tweede doel zorgt voor de verduurzaming van het luchtruim zodat de impact van vliegen op de omgeving wordt verminderd. Daarbij gaat het vooral om geluidhinder en emissies van CO₂, (ultra)fijnstof en stikstof.
• Het derde doel richt zich op de verruiming van de civiele capaciteit en militaire missie effectiviteit, onder andere vanwege de F-35. De vervanging van de F-16 door de F-35 is een besluit uit 2013. Deze vervanging is een vaststaand gegeven voor de luchtruimherziening. Verruiming van militaire missie effectiviteit is nodig om te kunnen voldoen aan de grondwettelijke taken van Defensie. De verruiming van de civiele capaciteit is nodig om een duurzamere afhandeling van het luchtverkeer te bereiken. Bij onvoldoende capaciteit moet het vliegverkeer omvliegen en treden vertragingen op.

Participatie
Het programma kan alleen succesvol zijn als het wordt uitgevoerd met betrokkenheid van de omgeving. Dat betekent aan de ene kant een goed begrip van de behoeften, belangen en mogelijke oplossingen die de omgeving aandraagt. Aan de andere kant betekent het dat de omgeving goed op de hoogte moet worden gehouden over de laatste ontwikkelingen.

Het programma kent een participatieaanpak die gericht is op:

• Bestuurlijke participatie
  Periodiek bestuurlijk en ambtelijk overleg met de provincies.
• Gebruikersparticipatie
  Periodieke overleggen met civiele en militaire luchtruimgebruikers zoals luchtvaartmaatschappijen, algemene luchtvaart, drones en militaire gebruikers.
• Maatschappelijke participatie
  In diverse provincies is een kerngroep Luchtvaart opgericht. De kerngroepen signaleren onder meer of de regio voldoende betrokken is bij een aantal luchtvaartprojecten, waaronder Luchtruimherziening. Daarnaast vinden er periodieke overleggen plaats met de regionale overlegorganen van verschillende civiele en militaire luchthavens.

Fasen
Het programma Luchtruimherziening is ingedeeld in verschillende fasen. Iedere fase wordt afgesloten met een beslissing door de twee verantwoordelijke bewindspersonen (de minister van Infrastructuur en Waterstaat en de staatssecretaris van Defensie).

1. Onderzoek (afgerond)
   In de onderzoeksfase zijn verschillende participatieactiviteiten uitgevoerd. Er hebben onder andere regionale en landelijke themabijeenkomsten plaatsgevonden. Daarnaast is IenW via internetconsultatie en focusgroepen in gesprek gegaan met stakeholders over de toekomst van luchtvaart en de wijze waarop stakeholders betrokken willen worden. Deze fase is afgerond met de Startbeslissing Luchtruimherziening van 18 april 2019.
   
   
2. Verkenning (afgerond)
   In deze verkenningsfase zijn de oplossingsrichtingen (alternatieven) verkend en teruggebracht tot één Voorkeursalternatief. De verschillende stakeholdergroepen (bestuurlijk, maatschappelijk en gebruikers) werden hierbij betrokken. In deze periode is ook duidelijk geworden welke deelprojecten nodig zijn voor de doorontwikkeling van het luchtruim na 2023. Deze fase is afgerond met een definitieve Voorkeursbeslissing.
   
   De Voorkeursbeslissing is onderbouwd met een plan-MER (milieueffectrapportage). Op de ontwerp-Voorkeursbeslissing en de plan-MER zijn zienswijzen ingediend (begin 2021). Na verwerking van de zienswijzen is een Reactienota opgesteld. Het Kabinet heeft de Voorkeursbeslissing in oktober 2022 definitief vastgesteld.
   
   
3. Ontwerp en realisatie
   Met het vaststellen van de Voorkeursbeslissing is de stap gezet naar de volgende fase in de nieuwe indeling van het Nederlandse luchtruim, de ontwerp- en realisatiefase. In de ontwerp- en realisatiefase wordt de luchtruimherziening uitgewerkt en uitgevoerd in deelprojecten of clusters van samenhangende deelprojecten. Over deze deelprojecten worden aparte besluiten genomen.

Omdat er grote verschillen zijn tussen de deelprojecten zullen de participatie, besluitvorming en het type besluit per deelproject verschillen. In de Integrale Programmabeslissing (IPB) zal nader worden beschreven welke participatie en besluitvorming bij welk deelproject wordt gevolgd. De IPB wordt in 2023 gepubliceerd.

 BRON : Ministerie van infrastructuur en Waterstaat.

Overig nieuws